W/Q : Djibriil AhmedNuur
Walaal aqri Waa qormo ka hadlaysa qoys Soomaali ah oo
Soomalida midab takooreen ka dibna ka tanaasulay
Soomaaalinimadii
Nin dhalinyaro ah oo asxaabtayda facebooka ka mid ah oo
door biday inaanan magaciisa xusin ayaan xalay is
waraysannay, sidaan ayuuna iigu warramay:-
"Sxb waxaan ahay nin dhalinyaro ah oo da'da 30ka hadda
madaxa geliyey, waxaan ku noolnahay aniga, xaaskayga,
walaashay iyo 2dayda ciyaalka ah waddanka marooko,
halkaas oo aan ka shaqeeyo.
Anigu waxaan ku dhashay wakhti yaraantaydii ka mid ahna
kusoo qaatay magaalada muqdisho illaa dowladdii dhexe ka
dhacday. Qixii markay dadku qaxeen waxaan uqaxnay
aniga, labadayda waalid iyo gabadha keli ah ee ila dhalatay
waddanka yaman. Ku dhowaad halkaas waxaan ku
qaadannay hal sano illaa aan helnay layn qaxooti ah oo aan
ku galnay waddanka kanada bilowgii sanadkii 1993dii.
Soo gelitaankeennii qurbaha markii hore nolosho way nagu
adkaatay, gaar ahaanna markaan dhex degnay soomaali
badan oo aannu is niri way idinka xigaan dadyowga kale.
Soomaalidii walaalaheen ahaa waxaan kala kulannay hayb
soocid noocii udambaysay ah, waxay noo sheegeen
inaaannu ahayn dad nasab ah, halka aan annagu
nasabnimada unaqaanay qofka si xalaal ah ku dhasha.
madaxa geliyey, waxaan ku noolnahay aniga, xaaskayga,
walaashay iyo 2dayda ciyaalka ah waddanka marooko,
halkaas oo aan ka shaqeeyo.
Anigu waxaan ku dhashay wakhti yaraantaydii ka mid ahna
kusoo qaatay magaalada muqdisho illaa dowladdii dhexe ka
dhacday. Qixii markay dadku qaxeen waxaan uqaxnay
aniga, labadayda waalid iyo gabadha keli ah ee ila dhalatay
waddanka yaman. Ku dhowaad halkaas waxaan ku
qaadannay hal sano illaa aan helnay layn qaxooti ah oo aan
ku galnay waddanka kanada bilowgii sanadkii 1993dii.
Soo gelitaankeennii qurbaha markii hore nolosho way nagu
adkaatay, gaar ahaanna markaan dhex degnay soomaali
badan oo aannu is niri way idinka xigaan dadyowga kale.
Soomaalidii walaalaheen ahaa waxaan kala kulannay hayb
soocid noocii udambaysay ah, waxay noo sheegeen
inaaannu ahayn dad nasab ah, halka aan annagu
nasabnimada unaqaanay qofka si xalaal ah ku dhasha.
Soomaalidii walaalaheen ahaa waxaan kala kulannay wax
aannu ku farxin illaa ugu dambayn ay dantu nagu khasabtay
inaan ka guurno deegaannadii soomaalidu ka dhoweyd.
Waxaan uguurnay magaalo yar oo xigta dhinaca xuduuda
maraykanka, nasiib wanaag magaaladaan dadka ajanabiga
ah ee daggan waxaan kala kulannay soo dhoweyn diirran,
gaar ahaan aniga waxaa iisuurowday inaan waxbarasho
heer sare ah ka bilaabo, bilowgii waxaan bartay luuqadda
ingiriisiga, ka dib maalinba heer ayaan marayey illaa aan
dugsigii sare ku dhammeeyey muddo 7sano ah oo aannu
daganayn magaaladaas.
aannu ku farxin illaa ugu dambayn ay dantu nagu khasabtay
inaan ka guurno deegaannadii soomaalidu ka dhoweyd.
Waxaan uguurnay magaalo yar oo xigta dhinaca xuduuda
maraykanka, nasiib wanaag magaaladaan dadka ajanabiga
ah ee daggan waxaan kala kulannay soo dhoweyn diirran,
gaar ahaan aniga waxaa iisuurowday inaan waxbarasho
heer sare ah ka bilaabo, bilowgii waxaan bartay luuqadda
ingiriisiga, ka dib maalinba heer ayaan marayey illaa aan
dugsigii sare ku dhammeeyey muddo 7sano ah oo aannu
daganayn magaaladaas.
Walaashay waxay iga yartahay 8sano, aabbe iyo hooyana
labadeennaa ilmo ah ayuu ilaahay ku irsaaqay.
Nolosheenna si guud marka loo fiiriyo waan ka raysannay
soomaaliya iyo soomaalidaba, ma aragno wax nagu hayb
soocaya diinteenna, midabkeenna ama ahaanshaheenna
aan soomaali nahay. Waxaan helnay qoyskeennii oo dhan
waxbarasho fiican, aabe iyo hooyo way shaqeeyaan,
dhaqaale ay dowladdu ma siiso isna wuu jiraa.
Sanadkii 2000 ayaan bilaabay jaamacadda magaalada gaar
ahaan kulliyadda dhaqaalaha. Isla sanadkaas walaashay
waxay usoo baastay dugsiga sare, aabena wuxuu helay
shaqo xafiis dowladeed ah oo shaqadiisii hore ka dhaqaale
iyo maamuus fiican.
Xaaladdeenu siday noocaas u ahay ayaa waxaa dhacday in
sanadkii 2002 aabe ku timid geeri kedis nagu wada
noqotay, geeridaas oo ilaahay ka sokow uu sababy shil uu
aabbe gaarigiisii ku galay. Gebi ahaan nolosheennii way is
baddashay, ugu dambayn se bilo gudahood ayaan kasoo
kabsannay markay dowladdu igaysay booskii uu aabahay
ka baxay. Markaas wixii ka dambeeyeyna waxaan qaaday
mas'uuliyadda walaashay iyo hooyaday.
labadeennaa ilmo ah ayuu ilaahay ku irsaaqay.
Nolosheenna si guud marka loo fiiriyo waan ka raysannay
soomaaliya iyo soomaalidaba, ma aragno wax nagu hayb
soocaya diinteenna, midabkeenna ama ahaanshaheenna
aan soomaali nahay. Waxaan helnay qoyskeennii oo dhan
waxbarasho fiican, aabe iyo hooyo way shaqeeyaan,
dhaqaale ay dowladdu ma siiso isna wuu jiraa.
Sanadkii 2000 ayaan bilaabay jaamacadda magaalada gaar
ahaan kulliyadda dhaqaalaha. Isla sanadkaas walaashay
waxay usoo baastay dugsiga sare, aabena wuxuu helay
shaqo xafiis dowladeed ah oo shaqadiisii hore ka dhaqaale
iyo maamuus fiican.
Xaaladdeenu siday noocaas u ahay ayaa waxaa dhacday in
sanadkii 2002 aabe ku timid geeri kedis nagu wada
noqotay, geeridaas oo ilaahay ka sokow uu sababy shil uu
aabbe gaarigiisii ku galay. Gebi ahaan nolosheennii way is
baddashay, ugu dambayn se bilo gudahood ayaan kasoo
kabsannay markay dowladdu igaysay booskii uu aabahay
ka baxay. Markaas wixii ka dambeeyeyna waxaan qaaday
mas'uuliyadda walaashay iyo hooyaday.
Bartamihii sanadkii 2003 ayaan safar cilmi baaris oo ay
jaamacaddu iidirtay ku tagay magaalo soomaali fiicani
joogto oo lagu magacaabo TORONTO. Dantii aan utagay
haddaan dhamaystay waxaan jeclaystay inaan wax uun
wakhti ah la qaato soomaalida meesha daggan, is haybsi
ka dib soomaalidii waxaan kala kulmay haybsooc cusub,
noloshayda waa markii uhoraysay ee aan maqlo erayga
MIDGAAN, markaas oo uu igu sheegay nin meherad
ganacsi lahaa. Ugu dambayn waan ka tagay magaaladaas
anigoo si xun uniyad jabsan.
Kasoo laabashaydii gobollada waddanka ka dib waxaan
qaatay go'aan ah inaanan soomaali sheegan,
go'aankaygiina ugu dambayn waan ka dhabeeyey. Sanadkii
2007 ayaan ka qalinjabiyey jaamacadaydii weliba darajo
heer sare ah ayaan kaga baxay, nasiib wanaag waxaan
helay fursad safar dalxiis ah oo aan ku tagay waddankaan
aan hadda ku noolahay ee marooko. Waxaan ku qaatay
waddankaan 30 beri oo qurux badan, waxaan isku barannay
akhyaar badan oo ay ugu horayso xaaskayga aan hadda
qabo oo udhalatay waddankaan. Is barashadeennii ka dib
waxaa igalay han ah inaan guursano karo, is fahan iyo
sheekaysi ka dib waxaan usheegay inaan hooyaday ku
laabanayo kalama soo tashanayo arrinkaan dheeriga ah.
Muddo bil ah ka dib waxaan dib ugu soo laabtay hoygii aan
kanada ka dagganaa, gurigii hooyada iyo walaashay. Sida
ugu dhakhsiyaha badan hooyo ayaan uga dhacay arrintaydii
iyo gabadhii reer marooko ee aan kusoo bartay halkaas.
Nasiib wanaag hooyo wa iiyeeshay rabitaankaygii iyadoo
usababaynaysa inaysan suurto gal ahayn inaan guursado
gabar soomaali ah oo aan ahayn ina adeertay ama ina
habreeday, waxayna iigu dartay inaan soomaali kala
guursan.
jaamacaddu iidirtay ku tagay magaalo soomaali fiicani
joogto oo lagu magacaabo TORONTO. Dantii aan utagay
haddaan dhamaystay waxaan jeclaystay inaan wax uun
wakhti ah la qaato soomaalida meesha daggan, is haybsi
ka dib soomaalidii waxaan kala kulmay haybsooc cusub,
noloshayda waa markii uhoraysay ee aan maqlo erayga
MIDGAAN, markaas oo uu igu sheegay nin meherad
ganacsi lahaa. Ugu dambayn waan ka tagay magaaladaas
anigoo si xun uniyad jabsan.
Kasoo laabashaydii gobollada waddanka ka dib waxaan
qaatay go'aan ah inaanan soomaali sheegan,
go'aankaygiina ugu dambayn waan ka dhabeeyey. Sanadkii
2007 ayaan ka qalinjabiyey jaamacadaydii weliba darajo
heer sare ah ayaan kaga baxay, nasiib wanaag waxaan
helay fursad safar dalxiis ah oo aan ku tagay waddankaan
aan hadda ku noolahay ee marooko. Waxaan ku qaatay
waddankaan 30 beri oo qurux badan, waxaan isku barannay
akhyaar badan oo ay ugu horayso xaaskayga aan hadda
qabo oo udhalatay waddankaan. Is barashadeennii ka dib
waxaa igalay han ah inaan guursano karo, is fahan iyo
sheekaysi ka dib waxaan usheegay inaan hooyaday ku
laabanayo kalama soo tashanayo arrinkaan dheeriga ah.
Muddo bil ah ka dib waxaan dib ugu soo laabtay hoygii aan
kanada ka dagganaa, gurigii hooyada iyo walaashay. Sida
ugu dhakhsiyaha badan hooyo ayaan uga dhacay arrintaydii
iyo gabadhii reer marooko ee aan kusoo bartay halkaas.
Nasiib wanaag hooyo wa iiyeeshay rabitaankaygii iyadoo
usababaynaysa inaysan suurto gal ahayn inaan guursado
gabar soomaali ah oo aan ahayn ina adeertay ama ina
habreeday, waxayna iigu dartay inaan soomaali kala
guursan.
Wararka aan hooyo ka maqlay waxaan ka qaaday ku
dhiiranaan aan ku dheerraday inaan ajanabi guursado.
Sanadku markuu ahaa 2009 ayaan helay fursad aan ku
booqdo markale waddanka marooko, imaanshahaygii
waxaan la kulmay gabdhii aan horay isku barannay oo
iyadu markaan shaqaale dowladeed ah. Soo dhoweyn heer
sare ah oo ay iisamaysay ka dib waxaan guda galay inaan
baaritaan ku sameeyo meel shaqo fiican aan ka heli karo,
waxaana igalay fikir ah inaan waddankaan isaga soo
wareego anigoo ku doortay inuu yahay waddan aysan
soomaali joogin, hadday joogaanna aysan 2 ama 3 qof ka
badnayn. Nasiib xumo way iimuuqan wayday fursad shaqo
oo fiican, balse saaxiibtay ayaa iisheegtay inaan markaan
iska laabto, iina ballan qaaday inay shaqo fiican ii raadin
doonto. Aniguna waan ka yeelay.
Waxaan kusoo laabtay kanada ka dib 3asbuuc oo aan
maqnaa, waxaana horay ka bilowday shaqadaydii iyo
howlahaygii. Sanadkii 2010ka bilwogiisii ayaa waxaa
dhacday inay hooyo iga xanuusatay oo aan isbitaal lagalay,
muddo 6bilood ku siman oo aan isbitaalka hooyo kula jiray
dad waxaa iigu dhowaa deriskayga oo kanadiyaan ah,
iyagaa hooyo soo booqan jiray, iyaga ayaannuna qaraabo
iyo wax walba ahayn illaa ay ugu dambayn hooyo
geeriyootay. Sanadkaas wuxuu ahaa sanad aan aad uga
xumaaday, waxaan ka xumaaday inay hooyo na cidlaysay
iyadoo ahayd qofka keli ah ee aan haysannay.
dhiiranaan aan ku dheerraday inaan ajanabi guursado.
Sanadku markuu ahaa 2009 ayaan helay fursad aan ku
booqdo markale waddanka marooko, imaanshahaygii
waxaan la kulmay gabdhii aan horay isku barannay oo
iyadu markaan shaqaale dowladeed ah. Soo dhoweyn heer
sare ah oo ay iisamaysay ka dib waxaan guda galay inaan
baaritaan ku sameeyo meel shaqo fiican aan ka heli karo,
waxaana igalay fikir ah inaan waddankaan isaga soo
wareego anigoo ku doortay inuu yahay waddan aysan
soomaali joogin, hadday joogaanna aysan 2 ama 3 qof ka
badnayn. Nasiib xumo way iimuuqan wayday fursad shaqo
oo fiican, balse saaxiibtay ayaa iisheegtay inaan markaan
iska laabto, iina ballan qaaday inay shaqo fiican ii raadin
doonto. Aniguna waan ka yeelay.
Waxaan kusoo laabtay kanada ka dib 3asbuuc oo aan
maqnaa, waxaana horay ka bilowday shaqadaydii iyo
howlahaygii. Sanadkii 2010ka bilwogiisii ayaa waxaa
dhacday inay hooyo iga xanuusatay oo aan isbitaal lagalay,
muddo 6bilood ku siman oo aan isbitaalka hooyo kula jiray
dad waxaa iigu dhowaa deriskayga oo kanadiyaan ah,
iyagaa hooyo soo booqan jiray, iyaga ayaannuna qaraabo
iyo wax walba ahayn illaa ay ugu dambayn hooyo
geeriyootay. Sanadkaas wuxuu ahaa sanad aan aad uga
xumaaday, waxaan ka xumaaday inay hooyo na cidlaysay
iyadoo ahayd qofka keli ah ee aan haysannay.
Geeridii hooyo sanad ka dib walaashay waxay dhamaysay
jaamacadddii, anigana waxaa iisoo baxday shaqo fiican oo
waddanka marooko ah, ugu dambaynna waddankaan ayaan
usoo wareegnay halkaas oo aan sanadkii 2012kii ku
guursaday xaaskayga ajanabiga ah.
Hadda halkaan ayaan ku noolnahay aniga, qoyskayga iyo
walaashay oo macalimad jaamacad ah. Ma aragno cid na
xumaynaysa, ma maqalno wax soomaali ku saabsan aan ka
ahayn inaan anigu mar mar facebooka wax ka maqlo.
Ilaahay waxaan ugu mahdinaynaa inuu isiiyay fursad aan
soomaali uga maarmo, ma jecli inaan maalin uun
soomaaliya booqdo, iskaddaa wax kalee walaashay iyo
ciyaalkayga waxaan ku darayaa dad ajaanib ah si ayba
soomaali u illaawaan. Ma jecli maalin uun inay ciyaalkaygu
dareemaan inaan dhalo inay khalad ahayd. Aniga ayay igu
dhacday inaan ka shallaayey aabahay iyo hooyaday inay
idhalaan.
jaamacadddii, anigana waxaa iisoo baxday shaqo fiican oo
waddanka marooko ah, ugu dambaynna waddankaan ayaan
usoo wareegnay halkaas oo aan sanadkii 2012kii ku
guursaday xaaskayga ajanabiga ah.
Hadda halkaan ayaan ku noolnahay aniga, qoyskayga iyo
walaashay oo macalimad jaamacad ah. Ma aragno cid na
xumaynaysa, ma maqalno wax soomaali ku saabsan aan ka
ahayn inaan anigu mar mar facebooka wax ka maqlo.
Ilaahay waxaan ugu mahdinaynaa inuu isiiyay fursad aan
soomaali uga maarmo, ma jecli inaan maalin uun
soomaaliya booqdo, iskaddaa wax kalee walaashay iyo
ciyaalkayga waxaan ku darayaa dad ajaanib ah si ayba
soomaali u illaawaan. Ma jecli maalin uun inay ciyaalkaygu
dareemaan inaan dhalo inay khalad ahayd. Aniga ayay igu
dhacday inaan ka shallaayey aabahay iyo hooyaday inay
idhalaan.
Soomaaliya oo aan asal ahaan kasoo jeedo waan la
jeclahay waxkasta oo wanaag ah, balse waan
xasuusinayaa gacan kasta waxay goyso ayay leedahay.
26sano inay soomaali burbur iyo waxkasta oo tusaale xun
loosoo qaato ku jirto iyada ayaa sabab u ah, dad dhan oo
jira oo muslim ah ayaa lagu sheegay inaysan nasab ahayn
lagana guursan karin. Maxah tahay nasabnimada aniga
hadda iga maqan? Waxaan haystaa dhalasho kanadiyaan
ah, meel kasta oo aan dunida ka tago safaaradda kanada
ayaan xaq ku leeyahay, waddankaan aan hadda joogana
waxaan ku leeyahay kaarka martida khaaska ah oo ii
oggolaanaya inaan meelo badan tegi karo, waxyaabo
badanna ii fududaynaya. Kuma faanayo waxa uu ilaahay
isiiyey, laakiin waan ku mahdinayaa, soomaali aniga iyo
dadka ila haybta ahba way naceen sabab la'aan, way
dulmiyeen sabab la'aan, dulmigaas oo hadda kasoo if baxay
soomaalida. Bal maxaan ka jeclaan lahaa inaan gabar
walaashay ah oo soomaali ah guursado? Maxaan ka
jeclaan lahaa inaan guryo qurux badan ka dhisto
waddankayga aan asal ahaan uleeyahay? Maxaan ka
jeclaan lahaa wixii aan bartay inaan waddankayga ku
celiyo? Jawaabto waa waxba".
Waxaan kusoo gaba gabaynayaa soomaaliyeey ilaahiin
unoqda, oo iska daaya dulmiga aad is dulminaysaan idinku,
haddii kale waxaa imaan doonta in magaciinna adduunka
laga waayo ama aad sharaf darro tan hadda idin haysata ka
daran dunida ku joogtaan.
jeclahay waxkasta oo wanaag ah, balse waan
xasuusinayaa gacan kasta waxay goyso ayay leedahay.
26sano inay soomaali burbur iyo waxkasta oo tusaale xun
loosoo qaato ku jirto iyada ayaa sabab u ah, dad dhan oo
jira oo muslim ah ayaa lagu sheegay inaysan nasab ahayn
lagana guursan karin. Maxah tahay nasabnimada aniga
hadda iga maqan? Waxaan haystaa dhalasho kanadiyaan
ah, meel kasta oo aan dunida ka tago safaaradda kanada
ayaan xaq ku leeyahay, waddankaan aan hadda joogana
waxaan ku leeyahay kaarka martida khaaska ah oo ii
oggolaanaya inaan meelo badan tegi karo, waxyaabo
badanna ii fududaynaya. Kuma faanayo waxa uu ilaahay
isiiyey, laakiin waan ku mahdinayaa, soomaali aniga iyo
dadka ila haybta ahba way naceen sabab la'aan, way
dulmiyeen sabab la'aan, dulmigaas oo hadda kasoo if baxay
soomaalida. Bal maxaan ka jeclaan lahaa inaan gabar
walaashay ah oo soomaali ah guursado? Maxaan ka
jeclaan lahaa inaan guryo qurux badan ka dhisto
waddankayga aan asal ahaan uleeyahay? Maxaan ka
jeclaan lahaa wixii aan bartay inaan waddankayga ku
celiyo? Jawaabto waa waxba".
Waxaan kusoo gaba gabaynayaa soomaaliyeey ilaahiin
unoqda, oo iska daaya dulmiga aad is dulminaysaan idinku,
haddii kale waxaa imaan doonta in magaciinna adduunka
laga waayo ama aad sharaf darro tan hadda idin haysata ka
daran dunida ku joogtaan.
No comments:
Post a Comment